acc是什么意思
| Америка | |
.svg) | |
| Территория | 42 549 000 км2 |
| Халы? саны | 953.7 млн (ш?лде 2013)[1] адам |
| Этнохороним | америкалы?тар |
| Енед? | 35 мемлекет |
| Т?уелд? айма?тар | 23 |
| Т?лдер? | испанша, а?ылшынша, португалша, французша, кечуаша, гаити креоль т?л?, гуарани, aymara, астек т?лдер?, нидерландша ж?не т.б. |
| Уа?ыт белдеулер? | UTC-10 — UTC |
 Америка Орта??орда | |
Америка — батыс жарты шарда?ы ек? ??рлы?тан т?ратын д?ние б?л?г?н?? б?р?. Атлант ж?не Тыны? м?хиттары аралы?ында орналас?ан. Оны? ??рамына Солт?ст?к Америка мен О?т?ст?к Америка ??рлы?тары, д?ние ж?з?ндег? е? ?лкен арал - Гренландия ж?не та?ыда бас?а жа?алау?а жа?ын аралдар к?ред?. Солт?ст?к Америка мен О?т?ст?к Американы? б?р-б?р?нен б?лек ж?не д?ниен?? бас?а б?л?ктер?нен алыс жатуы ?ана емес ?р?л?г?, таби?ат жа?дайында зор айырмашылы? болуы оларды жеке, дербес ??рлы?тар деп санау?а нег?з болады. Олар б?р-б?р?нен Панама мойна?ы ар?ылы б?л?нед?. Ек? материк аралы?ында?ы Теуантепек пен Панама мойна?тарыны? аралы?ы ж?не Вест-?нд?стан аралдары Орталы? Америка?а жатады.
Тарихы
[??деу | ?айнарын ??деу]Солт?ст?к Американы? солт?ст?к шы?ыс жа?алауы мен Гренландия аралын ал?аш рет 900 жылдар шамасында нормандар ашты. Антиль аралын ж?не О?т?ст?к Американы? солт?ст?к жа?алауыны? б?р б?л?г?н, Солт?ст?к Американы? Кариб те??з? жа?алауыны? о?т?ст?к б?л?г?н 1492—1503 жылдары Христофор Колумб ашты. Б?л д?ниен?? жа?а б?л?г? Италия те??зш?с? Америго Веспуччид?? ес?м?мен аталды. Ол батыс жарты шарда?ы Христофор Колумбты? аш?ан жерлер? б?рын белг?с?з болып келген д?ниен?? жа?а б?л?г? екенд?г? туралы ал?аш п?к?р айтты. Христофор Колумб аш?ан?а дей?н Американы? байыр?ы хал?ы к?птеген ?нд?с тайпалары мен эскимостардан ?ана т?ратын. Еуропалы?тар кел?п ?стемд?к ж?рг?згенде, жерг?л?кт? халы?ты адам т?зг?с?з ?у?ындау, ?анау т?рт?б?н орнатты. Отаршылармен б?рге неше т?рл? аурулар да келд?, одан ?нд?стер к?п ?ыр?ын?а ?шырап, к?рт азайды, кейб?р тайпалар м?лдем ??рып кетт?. Оларды? орнына Африкадан ??лдар ?кел?нд?. Американы? ?аз?рг? хал?ы б?рын?ы европалы?тарды? ?рпа?тарынан ж?не ??л рет?нде ?кел?нген Африкалы?тар мен жерг?л?кт? ?нд?стерд?? араласуынан пайда бол?ан. Американы? хал?ы антропологиялы? жа?ынан ?р т?рл?. Онда адамзатты? белг?л? ?ш н?с?л?н?? ?к?лдер? (еуропоид, монголоид, экваторлы? негр-австралоид)араласып кеткен. Американы? ?р б?л?г?нде б?ларды? араласу сипаты ?р т?рл?. Саны жа?ынан е? к?б?-европеоид, оны? ?к?лдер? Солт?ст?к Америка хал?ыны? 90 %-?, О?т?ст?к Американы? 1/3 б?л?г?. Ек?нш? орында-будандар. Олар-б?р?атар елдерд?? (Мексика, Орталы? Америкада?ы елдер, Венесуэла, Парагвай т.б) нег?зг? халы?тары. ?ш?нш? орында - мулаттар. Венесуэланы?, Бразилияны?, А?Ш-ты?, Кубаны? Орталы? Америкада?ы б?р?атар елдерд?? халы?тары-солар. Монголоид н?с?л?н?? ерекше тарма?ына жататын байыр?ы халы?-?нд?стер. Орталы? ж?не О?т?ст?к Американы? б?р?атар аудандарында (Боливия, Венесуэла, Колумбия, Экуадор, Перу, Бразилия, Мексика, т.б) са?тал?ан. А?Ш-та, Канадада ж?не т.б елдерде ?нд?стер арнаулы резервациялар?а ?уыл?ан. Америка хал?ыны? басым к?пш?л?г? индоевропа отбасы т?лдер?нде с?йлейд?. Америкада а?ылшын т?л?, О?т?ст?к Америка мен Орталы? Американы? б?р?атар елдер?нде испан т?л?, Бразилияда португал т?л? басым. Канада мемлекет?нде ек? т?лд?? б?р? -француз т?л?, Гайти мен Вест-?нд?станны? ?са? аралдарында да солай. ?нд?стер-кечуа, аймара, ацтек ж?не т.б ?з т?лдер?н белг?л? б?р шамада са?тап ?ал?ан, ал Африка халы?тарыны? т?лдер? оларды? этникалы? топтарыны? б?реу?нде де са?талма?ан. Америкада?ы ?лттарды? сан жа?ынан к?б?: американдар, а?ылшын-канадалы?тар, мексикандар, бразилиялы?тар, колумбиялы?тар, аргентиндер, кубалы?тар ж?не т.б. Америкада-50 ел бар, 26-сы т?уелс?зд?к ал?ан мемлекеттер, 24-? отарлар. 2-ш? д?ние ж?з?л?к со?ыстан кей?н Американы? саяси картасында б?раз ?згер?стер пайда болды. Халы?ты? революцияны? же?у? н?тижес?нде Америкада т???ыш Социалисты? мемлекет-Куба пайда болды. Америкада саяси т?уелс?з жа?а мемлекеттер: Гаина, Ямайка, Тринидад, Тобаго, Барбадос ??рылды.
Дерекк?здер
[??деу | ?айнарын ??деу]- ↑ The World Factbook. Central Intelligence Agency (2013). Тексер?лд?, 30 сентября 2013.